Sadržaj

1. Struktura školskog sistema u Crnoj Gori 4

a) Predškolsko obrazovanje. 5

Predškolsko obrazovanje i vaspitanje namijenjeno je djeci od šest mjeseci do polaska u osnovnu školu. 5

Ciljevi predškolskog obrazovanja i vaspitanja su: 6

b) Osnovno obrazovanje. 8

c) Srednje obrazovanje. 10

Zaključak. 16

Literatura. 17

Uvod

Obrazovni sistem kao sastavni dio razvoja svakog društva doživljavao je i još uvjek doživljava svoje reforme, napredovanja i istraživanja u cilju usavršavanja i podizanja nivoa obrazovanosti svakog pojedinca. Kao sastavni dio svakog društva on se i razlikuje u normama, pristupima ili načinima primjenjivanja, materijama ali je funkcija i suština obrazovnog sistema u svakoj zajednici konkretno državi, gradu ista jer je znanje moć, napredovanje u znanju znači korak u budućnost i otvaranje novih vidika, mogućnosti.

Svaka obrazovana osoba je samopouzdana, ispunjena, zato je obrazovanje bitno jer otvara mnoga polja koja nam se u nekom trenutku čine nepoznata. Primarno interesovanje na državnom nivou uvjek je bilo napredovanje u znanju, zbog stručnog kadra koje bi i sama država dobijala i samim tim bi se zaokružila cjelokupna dobrobit.

U radu “Razvoj obrazovnog sistema u Rožajama” dat objektivan sud kao i činjenični podaci koji su vezani za obrazovni sistem opštine Rožaje, a koji je godinama napredovao u njegovom realizovanju kao i dostupnosti svima.

U početku je opisano kakav obrazovni sistem nudi država Crna Gora, gdje je u nastavku u stavkama dato konkretnije obrazovnom sistemu u gradu Rožaje.

1. Struktura školskog sistema u Crnoj Gori

[1]Kada se uzme u obzir cjelokupni sistem obrazovanja u Crnoj Gori i sa njegovim poređenjem sa obrazovnim sistemom zapadne Evrope može se izvući zaključak da Crna Gora u tom segmentu kasni sa reformama i njihovim primjenama.

Naime, školski sistem sticanja znanja je karakterističan po tome što je predškolsko vaspitanje nastalo kasnije od osnovnog i srednjeg obrazovanja, dok je na samom vrhu školskog sistema univerzitetsko obrazovanje koje ima tradiciju 28. Godina. Upravo ovakvi podaci govore o zaostatku za Evropom gdje su se prvi univerziteti na evropskom kontinentu javljaju u XII vijeku, dok se već u trinaestom i četrnaestom vijeku u Londonu, Parizu, Beču. Bolonji, Upsali, Jeni visokoškolsko obrazovanje razvijalo.

Današnji školski sistem u Crnoj Gori čini šest nivoa:

a) predškolsko vaspitanje

b)osnovno vaspitanje i obrazovanje

c) srednje obrazovanje

d)univerzitetsko (više i visoko) obrazovanje

e) postdiplomske studije

f)doktorat nauka

Dakle, napredak školskog sistema se ogledao u stvaranju više jedinica primjenjivanja samog obrazovanja gdje je na početku predškolsko vaspitanje, gdje se datim redosljedom napreduje u obrazovanju.

Samim napredovanjem u stvaranju više školskih jedinica Crna Gora je napravila korak ka savremenom obrazovanju i usavršavanju od najranijih starosnih doba, gdje su upravo programi obrazovanja prilagođeni starosnim grupama.

2. Obrazovni sistem u Rožajama

a) Predškolsko obrazovanje

[2]Predškolsko obrazovanje i vaspitanje namijenjeno je djeci od šest mjeseci do polaska u osnovnu školu.

Podijeljeno je u tri nivoa:

jaslice (za djecu od šest mjeseci do tri godine),
vrtić (za djecu od tri godine do pet i po godina) i
pripremni predškolski program, koji traje devet mjeseci, prvi je dio obaveznog obrazovanja i obuhvata djecu uzrasta između pet i po i šest i po godina.

Jaslice i vrtić su opcioni i zavise od odluke roditelja.

Predškolski program se sastoji od opštih poludnevnih ili cjelodnevnih vaspitno-obrazovnih aktivnosti i izbornih specijalizovanih programa, zavisno od interesovanja djece i njihovih roditelja, institucionalnih kapaciteta i resursa koje obezbjeđuju lokalne vlasti.

[3]Traje najmanje devet mjeseci, četiri sata dnevno. Djeca primljena na ovaj program ne mogu biti mlađa od pet i po ili starija od šest i po godina na početku školske godine u kojoj kreću sa pohađanjem. Funkcija predškolskog obrazovanja je da obezbijedi jednake uslove za svu djecu i produbi njihovo društveno i kognitivno iskustvo, što olakšava društveno-kulturne razlike među djecom i stavlja ih u istu ili sličnu situaciju kad krenu u osnovnu školu. U tom smislu, predškolski sistem olakšava prelazak djece iz jednog sistema u drugi, tj prelazak iz preškolskog u osnovni sistem obrazovanja.

Djeca sa smetnjama u razvoju mogu da pohađaju ili redovne predškolske grupe ili takozvane razvojne grupe. Obje su organizovane u skladu sa individualnim obrazovnim i vaspitnim planom, Dodatna obrazovna, zdravstvena ili socijalna podrška može se obezbijediti djeci sa smetnjama u razvoju u relevantnim organizacijama, ako to zatraži njihova ustanova.

Ciljevi predškolskog obrazovanja i vaspitanja su:

podrška ukupnom razvoju i dobrobiti djece predškolskog uzrasta, pružanjem podsticaja za razvoj kapaciteta djece, produbljivanje iskustava i znanja o sebi, o ljudima i o svijetu;
podrška vaspitnoj ulozi porodice;
podrška daljem obrazovanju i vaspitanju i integraciji u društvu;
podrška razvoju potencijala djece kao ključnog faktora individualnog i društvenog napretka.

[4]Predškolsko vaspitanje je u Opštini Rožaje posljednih godina konstantno u razvoju, jer je interesovanje roditelja za upis djece od najranijih doba u ovaj vid obrazovnog sistema sve veće. Samim tim je povećanje potrebe za stručnim kadrom i izgradnjom vrtića kako u gradskim tako i u seoskim oblastima.

Upravo je povećan broj vrtića pokazatelj razvoja školskog sistema. U toku je obnova i povećanje kapaciteta vrtića u centru grada vrtić “Boško Buha,” koji ima tradiciju prvog državnog vrtića u Rožajama i koji godinama sa stručnim kadrom priprema djecu za osnovno obrazovanje kroz razne programe koji se sve više usavršavaju što pokazuje spremnost djece i smanjenje straha od stupanja u naredni nivo obrazovanja.

[5]Napredak predškolskog sistema se ogleda u njegovoj pristupačnosti, gdje je ovakvih ustanova sve više, pa su se samim tim pojavile i privatne ustanove ili vrtići kojih ih ima i u centralnom dijelu grada, prigradskom i seoskom dijelu. Vrtić “Bać,” koji se nalazi u selu Bać, a koji broji veću naseljenost, a samim tim i djece se pokazao kao jedan od najboljih obrazovnih investicija u Rožajama iz razloga što su ranijih godina djeca iz seoskih naselja pokazivala nespremnost za osnovno obrazovanje, ne u intelektualnom smislu, već u smislu slobode izražavanja, povučenost i neodrastanje sa mnogo druge i različite djece kao i susret sa engleskim jezikom tek u osnovnoj školi se pokazao kao mala otežavajuća okolnost u pogledu samopouzdanja ukoliko se nađu u grupi onih koji su prošli predškolsko obrazovanje odnosno vrtić, što za kasnije može kod djece koja nisu bila dio toga može razviti strah ili odbojnost prema školi. Zato su školski sistemi napravljeni i podijeljeni u nekoliko nivoa, zato je razviće ovih sistema jako bitno, jako je bitno da ih ima još više i da su pristupačni svakom naseljenom dijelu Rožaja ili generalno naseljenom dijelu Crne Gore.

Vrtić ”Boško Buha”, u toku realizacije. Foto: Uprava javnih radova

Vrtić ”Lovnica” koji je orjentisan na način da je u sredini tri sela čijoj je djeci na raspolaganju kao priprema za obrazovanje takođe ide je jedan od brojnijih vrtića u Rožajama. I u ovom vrtiću djeca kroz igru otkrivaju svijet znanja, uz igru i pripremljene i prilagođene programe idu u korak sa savremenim obrazovanjem.

Osnovna škola “Donja Lovnica“ u čijim prostorijama se realizuje predškolsko obrazovanje

Pored ovih postoje i isturena odjeljenja ili vrtići u sklopu škola ili do škola u seoskim predjelima Opštine Rožaje i to:

1.Skerepača

2.Kalače

3. Dacići

4. Seošnica

5. Sinanovića luke

6. Radetina

7. Biševo

8. Lučice

9.Besnik i

10. Balotiće

Zastupljenost vrtića u svim seoskim predjelima Rožaja je ogroman napredak i značaj za djecu ove Opštine koja prolaze kroz pripremni program za dalje školovanje, gdje se pored prvog stupnja obrazovanja uče i i primjenjuju vaspitne mjere, emancipacija i kulturno uzdizanje.

b) Osnovno obrazovanje

[6]Školski sistem broj 2 je osnovno obrazovanje koje se u Rožajama sastoji iz nekoliko školskih objekata ili institucija u gradu i u selima. Napredak Osnovnih škola je i više nego očigledan.

Ono što podiže nivo obrazovnog sistema jeste učenje stranog jezika, prvenstveno engleskog i to prije osnovnog obrazovanja, zatim javni nastupi, grupni rad, tolerancija, maskenbali, razne druge proslave koje odrastanje i učenje prave zabavnim za djecu, jer kroz igru uče i rastu.

Pored Osnovnh škola “Mustafa Pećanin,” “25. maj” sela Lovnica, Bašča, Kalače, Bać takođe imaju škole iz kojih godinama prozilaze kasnije uspješni srednjoškolci. Seminari ili predavanja za mlade osnovce kao i za srednjoškolce je nešto što se u Rožajama može upriličiti i vidjeti.

Razvoj tehnologije i internet su u današnjem vremenu svakako olakšale tazvoj obrazovanja u cilju dolaženja do informacija, uvođenje predmeta informatika u Osnovnim i srednjim školama je omogućilo da svi učenici nauče da prvenstveno upravljaju računarom i da uz pomoć njega povećaju edukativnost. Raznolikost predmeta koji su se radom Ministarstva prosvjete korigovala i reforma oblasti koje se proučavaju i uče urađene su u cilju usvajanja raznovrsnog znanja, tako da je svako u nečemu u ranijim dobima mogao da se pronađe i kasnije usavršava kroz studije.

Osnovna škola “Mustafa Pećanin”

Osnovna škola “25. maj”

Osnovne škole bez obzira na njihove lokacije rade u skladu sa planom i programom koji se primjenjuje u svakoj od njjh, učešće i priprema učenika na raznim takmičenjima je takođe školama donosilo pozitivne rezultate kao i iskustva gdje je stavljeno na akcentu sve veće napredovanje u sticanju znanja svih učenika.

c) Srednje obrazovanje

[7]U Rožajama se srednje obrazovanje stiče kroz gimnaziju “30. Septembar” i srednju stručnu školu. Gimnazija koja u septembru proslavalja 51-u godinu postojanja za sobom imam bogatu istoriju uspješnih đaka kao i reformi kroz predmete i usavršavanja kako profesora tako i učenika. Ono što gimnazija u Rožajama nudi jeste opšte obrazovanje kroz 4 godine trajanja, inovativnost koja se nudi na časovima je dala izvanredne rezultate što se ogleda u uspješnost u višem obrazovanju. Razvijanje prakse i nastanak uslova za praktičnu nastavu i dobra interakcija između profesora i učenika je neminovno napredak imajući u vidu da je “tradicija” učenja nekada bila da profesor priča, učenici slušaju, sami razvoij i napredak se najviše ogleda u aktivnom učešću učenika i razvinjanje ideja za raznovrsne projekte.

Gimnazija “30. septembar”

Pozorišne predstave, poetske večeri koje su idealizovane od strane učenika rožajske gimnazije kao i razmjena rožajskih učenika u inostranstvu je korak naprijed u obrazovanju i otvaranje vrata za bolju edukaciju generacijama koje dolaze. Opremljene prostorije za predmete prirodne nauke kao i društvene, uz razne donacije olakšale su usvajanje znanja i izlaganje materije.

Učešće u debatama i razvijanje retoričkih sposobnosti kroz socijalne predmete i predmete psihologije koje su se razmjenjivale i van škole na raznim seminarima su svakako razvoj iz ove oblasti.

[8]JU Srednja stručna škola je obrazovno vaspitna ustanova koja funkcioniše po savremenim standardima. U školi se primjenjuju principi koji omogućavaju efikasno usvajanje znanja, vještina i razvoj sposobnosti učenika za prevazilaženje problema koji se mogu pojaviti u njihovom budućem radu.

Pokazatelji uspjeha ove ustavno obrazovne djelatnosti se ogleda u broju učenika koji uspješno završavaju obrazovne programe stručnog obrazovanja kao i procenat zapoščjavanja u dostignutoj kvalifikaciji po obrazovnim programima.

[9]Škola ima 576 učenika raspoređenih u 25 odjeljenja koji se obrazuju u 6 područja rada: elektrotehnika, mašinstvo i obrada metala, ekonimija, pravo i administracija poljoprivreda, trgovina, ugostiteljstvo i turizam i šumarstvo i obrade drveta.

Obrazovni profili na koje se obrazuju učenici u srednjoj školi:

IV stepen stručnosti

1. Elektrotehničari računara
2. Elektrotehničari energetike
3. Mašinski tehničari za energetiku
4. Ekonomski tehničari
5. Turistički tehničari
6. Poljoprivredni tehničari
7. Tehničari drvoprerade

III stepen stručnosti

1. Automehaničari
2. Instalateri sanitarnih uredjaja grijanja i klimatizacije
3. Prodavači
4. Elektroinstalateri

JU Srednja stručna škola Rožaje

Raznovrsnost smjerova pokazuje napredak i važnost raznovrsnog zanimanja rožajskog društva, samim tim se pruža mogućnost napredovanja i sticanju znanja u svom gradu za svakoh pojedinca iz ove opštine što je prvenstveno važno i značajno za sam grad i njegov razvoj.

Interesantan podatak, a koji proizilazi iz rožajske ispričane priče je da ovo patrijahalno društvo za tradiciju godinama nije podrazumijevalo obrazovanje žene. Razbijanje tabua da žene treba da imaju samo dio osnovnog obrazovanja je napredak u obrazovnom sistemu, imajući u vidu veći procenat ženske populacije u Rožajama. Danas je Rožaje grad koji se može pohvaliti velikim brojem obrazovanih ljudi koji su uspješni i u svom gradu i kao i van njega ili čak van države. Zasluga tome ide onamo gdje je njihovo obrazovanje počelo, a to su rožajske škole, osnovne i srednje.

Gotovo da u današnjem vremenu ne postoji takmičenje na obrazovnom nivou da rožajski đaci iz osnovnih i srednjih škola ne učestvuju i ne budu nagrađivani zbog toga. Uspjeh svega leži o buđenju svijesti o značaju obrazovanja kao i podrška školskog sistema i profesora koji mentorstvom i zajedničkim radom sa svojim učenicima dovode do usavršavanaj iz različitih oblasti.

O broju knjiga, poezije koje su objaviljivane i upriličene u domu kulture postoji mnogo podataka, kao autori knjiga, poezije izdvajali su se upravo rožajski osnovci i srednjoškolci, zbog podrške i važnosti predstavljanja grada kao kulturno i obrazovno uzdignuto društvo.

[10] Osnivanje medrese “Mehmed Fatih,” u Rožajama je takođe jedan od pokazatelje raznovrsne ponude obrazovanja koje nudi Rožaje, a pruža vjersko opredjeljenje za obrazovanjem koje pored toga sadrži predmete opšteg obrazovanja. Ova vjerska, obrazovna i vaspitna institucija godinama okuplja rožajske i okolne osnovce koji su se odlučili za ovaj vid obrazovnog ili školskog sistema koji završavaju uspješno, pokriveno stručnim kadrom i organizacijom koja im pruža adekvatno napredovanje u svim segmentima.

Pored medrese Mehmed Fatih, Rožaje ima istureno žensko odjeljenje medrese sa sjedištem u Novom Pazaru “ Gazi Isa Beg medresa.”

[11]Medresa raspolaže sa tri odvojene zgrade sa internatskim smještajem za učenike ukupne korisne površine od 2150 m², te prostorom za izvođenje nastave u Preševu, bez internata. Kapacitet internata za smještaj u muškom odjeljenju je 110 kreveta, dok je kapacitet ženskog internata 130 kreveta, 80 u Novom Pazaru i 50 u Rožajama. Zapaženi su rezultati učenika medrese i u Rožajama i u Novom Pazaru koji su postizali mnoge uspjehe na takmičenjima iz litetalnih i sportskih natijecanja, medresa je obrazovnog-odgojnog karaktera.

“Gazi Isa Beg medresa” u Novom Pazaru

Retrospektiva 20. godina obrazovnog sistema u Rožajama je takva da pored medrese koja nije postojala u Rožajama, promijenio se i način prezentovanja gradiva od strane profesora i njegova sama reforma koja je prilagođena godini razreda kao i godine trajanja Osnovne škole, takođe otvaranje novih smjerova u srednjoj stručnoj školi je nešto što Rožaje nije imalo u broju koje ima danas, aktivna učešća koja su javno propraćena na takmičenjiima, razmjene u inostranstvu rožajskih srednjoškolaca, stipendije od strane Opštine, objavljivanje knjiga gdje su autori mladi srednjoškolci je sve ono što rožajski obrazovni sistem danas nudi.

Zaključak:

Obrazovni sistem u Rožajama je napredovao i još uvjek se radi na njegovom usavršavanju pod uticajem Ministarstva prosvjete, jer je Rožaje pokazalo zainteresovanost za ovaj vid napredovanja jer godinama unazada niže uspjehe iz oblasti obrazovanja.

Za više obrazovanje i zvanje akademskog građanina rožajski srednjoškolci su primorani poći iz svog grada jer još uvjek realizacija ove vrste obrazovnog usavršavanja u Rožajama ne postoji.

Međutim, osnovu za dalje usavršavanje ova Opština nudi bez obzira na odabir gimnazije ili srednje stručne škole, smatram kao autor rada da su nakon završenog predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja kroz školski sitem Rožaja da je svaki pojedinac spreman za usavršavnja kroz fakultetsko obrazovanje u državi Crnoj Gori ili čak van nje.